Dünya Sağlık Örgütü’nün yeni tip coronavirüsü dünyaya duyurmasının üzerinden 17 ay geçti. Dünya genelinde 250 milyona yakın insan Covid-19’a yakalanırken 5 milyona yakın can kaybı yaşandı. Ülkemizde de Covid-19 ile mücadele devam ederken, salgının ne zaman sona ereceği merak konusu… Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Osman Elbek, pandemiye dair merak edilenleri şöyle anlattı…
Doç. Dr. Osman Elbek
Aşılama ne durumda?
2 doz CoronaVac aşısı olanları da dahil edersek tam aşılı oranımız yüzde 53 düzeyinde. Ancak biliyoruz ki 2 doz CoronaVac aşısı üçüncü doz olmadan korumuyor. Üçüncü dozu olmamış kişileri çıkartırsak tam aşılı oranımız yüzde 50’nin altında… Daha kötüsü son günlerde ilk doz aşı olan kişi sayısı oldukça azaldı. Bu çok kötü bir durum.
Vitamin-mineral takviyesi almak gerekir mi?
Bu tür takviyelerin bulaşmayı önleme konusunda ya da tedaviye destek olma konusunda hiçbir katkısının olmadığı bilimsel araştırmalarla gösterildi. Tek istisnası; daha önceden D vitamini eksikliği saptanmış kişilerin her zaman olduğu gibi normal tedavilerine devam ederek D vitamini almalarıdır. Maske-mesafe ve hijyen yine çok önemli. Kapalı ortamlarda kısa süre kalmak, kapalı alanlarda özellikle alışveriş merkezleri gibi klimatize alanlarda mutlaka virüsün yüzde 95’ini tutan özel maskeler takılmalı. Dezenfektanlar gereksiz yere ve aşırı kullanılmamalı. Elleri su ve sabunla yıkamak yeterli.
Hastalık kimlerde daha ağır seyrediyor?
Bu durum kişiden kişiye değişmekle birlikte aşı yaptırmayanlarda, şişmanlarda ve sigara ya da herhangi bir tütün ürünü kullananlarda hastalık daha ağır seyrediyor. Bir de bu kişisel özellikler dışında havası kirli ortamlarda yaşayanlarda ve yoksullarda hastalık daha ölümcül seyrediyor.
Kirli havayla birlikte öldürüyor
Araştırmalar Covid-19 ölümlerinin havada asılı kalan ve gözle görülmeyen tozların yoğun olduğu yerlerde fazla olduğunu gösteriyor. Benzer biçimde örneğin İstanbul için büyük bir sorun olan trafikten kaynaklanan hava kirleticilerine maruz kalmanın da Covid’e bağlı ölümleri arttırdığını ortaya koyuyor. Son olarak 2016-2020 yılları arasında İstanbul’da yeterli ölçüm yapılan tüm hava istasyonlarında, hem havada asılı kalan toz olarak isimlendirilen partikül maddenin hem de sıklıkla trafikteki araçların fosil yakıt kullanmaları nedeniyle oluşan kirleticilerin Dünya Sağlık Örgütü’nün izin verdiği sınırın üzerinde olduğunu bilmek gerekiyor.
Özlediğimiz günler geri gelecek mi?
Bu soruya Danimarka, İsveç, Norveç örnekleriyle yanıt verebilirim… Örneğin Danimarka, toplumunun yaklaşık yüzde 80’ini aşıladı ve tüm kısıtlamaları kaldırdı. Portekiz ise aşı oranında yüzde 88’e ulaştı, hatta 12 yaş üzerindeki herkesi aşıladı. Bizler ise bu ülkelerin rahatlamasını düşük aşı oranımız nedeniyle uzaktan seyrediyoruz ne yazık ki… İnsanlar önce, hemen, yarın değil şimdi aşı olmalı. Aşı olmalı. Aşı olmalı. Hemen randevusunu alıp aşı olmalı. En yakın sağlık birimine gidip aşı olmalı. “Acaba” demeden, aşı yalanlarına inanmadan hemen aşı olmalı.