ODTÜ Robotik ve Yapay Zeka Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin 2022 yılında başlattığı ‘KOVAN 4.0’ projesi kapsamında, arıların davranışları yapay zeka ve dijital teknoloji kullanılarak izlendi. 9 kişilik Ar-Ge ekibi tarafından yürütülen TÜBİTAK destekli projede, tarım ilaçlarının etkileri ve arıların karmaşık sosyal davranışları incelendi.
Çalışmada, arıların verim düşüklüğüne yol açan parazit varroa ile mücadelede kullanılan lityum tuzu ve amitrazın, arıların kovan sağlığına zarar verdiği saptandı. Ancak, ‘pelin otu’ gibi bazı doğal kimyasalların arı davranışlarını etkilemediği belirlendi.
ARILARIN NESLİ TÜKENİRSE YİYECEKLERİN YÜZDE 75’İNİ KAYBEDERİZ
Proje yürütücüsü Doç. Dr. Hande Alemdar, arıların ekosistem için hayati öneme sahip olduğunu vurgulayarak, arıların neslinin tükenmesinin yalnızca bal üretimini değil, yiyeceklerin %75’ini kaybetme riski doğurduğunu belirtti. Alemdar, proje kapsamında arıcıların arıları uzaktan takip edebilecekleri, sorunları tespit edebilecekleri bir sistem geliştirmeyi amaçladıklarını söyledi.
KOVAN TAKİBİ POLİTİKACILARA REHBER OLABİLİR
Araştırma sonuçlarına göre, varroa parazitini öldüren lityum tuzu arıların davranışlarını bozarak kovan sağlığını tehdit ederken, amitraz gibi kimyasalların da arı davranışlarını olumsuz etkilediği tespit edildi. Öte yandan, ‘pelin otu’ gibi bazı doğal çözümlerin arılar üzerinde olumsuz etkisi olmadığı görüldü.
Alemdar, bu tür araştırmaların politika yapıcılar için önemli bir rehber olacağını belirtti. Geliştirilen yapay zeka destekli sistem, arıların sosyal davranışlarını ve kovan sağlığını izleyerek daha sağlıklı kararlar alınmasına katkı sağlamayı amaçlıyor.
